Dirençli Kentler Topluluğu Derneği, Van Gölü'ne akan ve Van Balığı'nın (İnci Kefali) üremesinde önemli bir yeri olan Bendimahi Çayı'na ilişkin rapor hazırladı.
Vanmed (Van) - Dernek yetkilileri, hazırladıkları raporu Koza İş Merkezi'nde basınla paylaştı.
Raporda, çayın özellikleri ve kapsadığı alana ilişkin genel bilgiler sıralandı.
Çaydaki debinin düştüğüne dikkat çekilen raporda, "Kuraklık, küresel ısınma, hidroelektrik santrali ve bilinçsiz tarla sulama faaliyetleri bu sebeplerdendir." denildi.
Van Gölü'nde yaşayan endemik tür olan Van Balığı'nın üreme göçünün hatırlatıldığı raporda, şu tespitler yer aldı:
"Bendi Mahi çayının en büyük özelliği, dünyada yalnızca Van Gölü’nde yaşayan İnci Kefali Balığının tatlı sularda üremesine ev sahipliği yapmasıdır. Bu sebeple 15 Nisan-15 Temmuz tarihleri arasında bu akarsu vasıtasıyla, milyarlarca yeni balık larvalarının üremesinde katkıda bulunur. Üreme iki aşamada olur. Birinci aşama Van Gölü’nde bulunan ve dünyada yalnızca bu bölge yaşayan İnci Kefali balığının gölden akarsu kaptajına doğru göçüyle başlar. Balıklar akarsu akış yönünün tersi istikamette zorlu bir yolculuğun ardından, larvalarını tatlı su kaynağına bırakırlar. Bu yolculuk esnasında balıkların zorlu engelleri aşmaları gerekir. Balık göçü esnasında izlenimlenen görüntüler, büyüleyicidir. Daha sonra larvaların gelişimini tamamlayıp Van Gölü’ne dönmeleri başlar. Van Gölü’ne vardıklarında üreme evresi tamamlanmış olur. Bu döngü her yıl aynı tarih aralığında devam eder. Balık göçünün sorunsuz tamamlanması için belirli bir su seviyesine ihtiyaç vardır. Bu seviye ortalama 1 metre derinliktir. Özellikle, balık göçünün yaşandığı yaz aylarında akarsudan tarla sulama suyu olarak faydalanılmakta, bilinçsiz ve kontrolsüz yapılan bu sulama faaliyetleri yüzünden akarsu kuruma seviyesine gelmiştir. Su seviyesinin az olduğu, göçün ilk evresi olan larvaların akarsu bölgesine taşınacağı dönemde, zaten zorlu olan göç yolculuğu daha da zorlaşmakta ve oranı azımsanmayacak miktarda balık göç esnasında ölmektedir. Göçün ikinci evresi olan larvaların Van Gölü’ne dönmesi evresinde ise, akarsuyun büyük bir bölümünde su hiç kalmamaktadır. Dolayısıyla göç tamamlanamamakta ve larvaların tamamı ölmektedir. Bu durum balık türlerinin üreme olayının tamamıyla durması ve balık neslinin tükenmesi demektir."
Önlem alınmazsa...
Yetkili kurumların acil önlem alması gerektiği ifade edilen raporda, şunlar kaydedildi:
"Bilinçsiz tarla sulama faaliyetleri karşında, yetkililerin acil önlem ve eylem planlarını devreye alması elzemdir. Devlet Su İşleri 17. Bölge Müdürlüğü tarafından Bendi Mahi çayının 8 kilometresine kurulan sulama regülatörleri, bölge sulama kanallarına su vermektedir. Fakat yerinde yaptığımız incelemelerde, regülatör kapaklarının tamamının kapatıldığı bu sebeple de akarsuyun kuruduğu, balık larvalarının Van Gölü’ne ulaşabilecekleri tek yolun kesildiği gözlemlenmektedir. Tarım arazilerinin sulanması düşünülürken balıkların üremesine ve Van Gölü’nün can damarının akmasına engel olunmaktadır. Bu durum, DSİ Genel Müdürlüğü 3094 sayılı ‘Su Tahsisleri Hakkındaki Yönetmelik’e aykırıdır. Van Gölü’nün endemik canlılarını hedef alan bu uygulama, balık göçünün ve üremesinin önündeki temel engeldir. Tarlaların sulanması ve arazi verimliliği elbette önemlidir. Fakat suyun tamamını kesmek, tarihten miras kalan İnci Kefali balığı ve diğer balık türlerinin göç ve üreme evrelerini tamamıyla engellemek, önlem almamak, geleceğimize miras bırakacağımız tüm güzellikleri yok etmektedir. "
Haber: Mehmet Güler
Yorum Yazın